Saltar al contento

Seculo 19

De Wikipedia, le encyclopedia libere
(Redirigite ab 19ne seculo)
Evocation romantic del Revolution belge (1830), un exemplo del currentes liberal e nationalista.
Lithographo illustrante le Battalia de Hampton Roads (1862), un episodo del Guerra civil american durante que le prime navos de guerra cuirassate de ferro se confrontava.

Le seculo 19 o le seculo XIX es un seculo passate, in accordo con le calendario gregorian. Illo comenciava le 1 de januario 1801, e finiva le 31 de decembre 1900. In le uso popular, iste periodo vade del 1 de januario 1800 a 31 de decembre 1899.

Le seculo 19 es cello del industrialisation de Europa e America del Nord; communication e transporte de massas comenciava con le disveloppamento del ferrovia, steamer, e telegrapho. Education e le distribution de jornales se extendeva al massas. Politicamente, le effectos del Revolution francese continuava a jocar un grande rolo. Isto es le seculo per excellentia del liberalismo (tanto economic como politic). Movimentos del sinistra (anarchismo, socialismo, communismo, syndicalismo) nasceva e floriva. Iste seculo videva anque le triumpho del ultramontanismo al interno del Ecclesia Catholic. Nationalismo se diffuseva e cambiava definitivemente le conceptiones existente de appartenentia national. Le statos latinoamerican attingeva independentia. Imperialismo europee se imponeva in multe areas de Africa, Asia e le Pacifico.

Il habeva multe avantias in scientia: Charles Darwin publicava su obras sur evolution, Louis Pasteur creava le prime vaccination contra rabie, Thomas Edison inventeva le prime practic ampulla electric, etc. Se organiva le sports moderne de football, rugby (tanto union como league), baseball, basketball e tennis. Romantismo dominava e musica e le artes visual, al minus usque le emergentia de realismo e impressionismo. Importante philosophos del seculo include Hegel, Kant, Schopenhauer, Nietzsche, Kierkegaard, e Marx. Le Fide Bahá'í, le movimento Ahmadiyya, e le Ecclesia de Jesus Christo del Sanctos del Ultime Dies esseva fundate in le seculo 19.

Cannones e ballas al Citadel Laferrière, erecte per Henry Christophe pro defender Haiti post le prime revolto sclave succedite.
Nota
Nota